Wiek a wizerunek naukowców w mediach – stereotypy zdominowane przez kult młodości

  • Katarzyna Bałandynowicz-Panfil Instytut Handlu Zagranicznego, Uniwerystet Gdański
Słowa kluczowe: media, nauka, wizerunek naukowca, osoby starsze, kult młodości

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem opracowania jest wykazanie roli mediów w kształtowaniu wizerunku naukowca ze szczególnym uwzględnieniem analizy dotyczącej różnic w postrzeganiu młodszych i starszych naukowców.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem badawczym jest określenie schematu kreowania wizerunku naukowców przez media, utrwalania stereotypów oraz ulegania kultowi młodości. Wykorzystane narzędzia badawcze to pogłębiony przegląd literatury, a także analiza komparatywna wtórnych wyników badań i danych statystycznych.

PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech części. Pierwsze wnioski w zakresie schematu kształtowania wizerunku naukowca przez media powstały na podstawie studiów literaturowych oraz analizy badań DAST. Część druga to zestawienie obrazu naukowca kreowanego przez media oraz wynikającego z danych statystycznych. Dane pochodzą z baz: EUROSTAT i OECD i dotyczą cech charakteryzujących naukowców. Część trzecia podejmuje problem kultu młodości jako silnej determinanty promującej wizerunek młodych naukowców w mediach.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Kluczową rolę w zewnętrznym kreowaniu wizerunku naukowca odgrywają media, zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Charakter budowanego w nich obrazu ludzi nauki jest bardzo schematyczny i utrwala stereotypowe postrzeganie nauki i wizję naukowców jako młodych mężczyzn, ubranych w biały fartuch, wykonujących prace laboratoryjne. Obraz ten jest jednak daleki od rzeczywistości. Jeden z przykładów to nadreprezentacja młodych naukowców, co jest spójne z kulturą masową opartą na kulcie młodości, ale nie odzwierciedla realnych proporcji wiekowych ludzi nauki.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zrozumienie schematu budowania wizerunku naukowców w mediach oraz oddziaływania wykreowanych obrazów na społeczny odbiór ludzi nauki jest niezmiernie istotne dla optymalizowania strategii budowania przewagi konkurencyjnej w świecie nauki.

Bibliografia

Acewicz, M. (2012). Czynniki więżące autorytet. Economy and Management, 3, 7-23.

Adams, C.W. (1946, October). The age at which scientists do their best work. Isis, Vol. 26, No. 3/4, 166-169.

Antczak, S.L. (2014, August 5). Who Says Scientists Peak By Age 50? Some are doing the best work of their lives later in life. Next Avenue. Pozyskano z: http://www.nextavenue.org/who-says-scientists-peak-age-50/ (dostęp: 09.02.2017).

Chambers, D.W. (1983) Stereotypic Images of the Scientist: The Draw-A-Scientist Test. Science Education, 67(2), 255-265.

Czechowska-Derkacz, B. i Łosiewicz, M. (2015). Uczelnie w medialnym kryzysie – dychotomiczny obraz naukowca i uczelni wyższej w mediach. Naukowy Przegląd Dziennikarski, 4, 42-61.

Denis, W. (1973). Age and Productivity among Scientists. W: B.T. Eiduson i L. Beckman (red.), Science as a Career Choice. Theoretical and Empirical Studies. Nowy Jork: Russell Sage Foundation, 469-471.

EUROSTAT. (2016a), Human resources in science and technology – stocks. Eurostat. Statistic Explained. Pozyskano z: http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Human_resources_in_science_and_technology_-_

stocks#Further_Eurostat_information (dostęp: 28.12.2016).

EUROSTAT. (2016b). Active population by sex, age and citizenship (1 000). Pozyskano z: http://appsso.eurostat.ec.europa.e/nui/show.do?dataset=lfsa_

agan&lang=en (dostęp: 08.02.2017).

EUROSTAT. (2016c). Employees by sex, age and occupation (1 000). Pozyskano z: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do (dostęp: 08.02.2017).

EUROSTAT. (2017). HRST by category, sex and age. Pozyskano z: http://appsso.eurostat.ec.europa./nui/submitViewTableAction.do (dostęp: 07.02.2017).

Fedorov, A. (2015). Media Stereotypes Analysis in Classroom at the Student Audience. European Journal of Contemporary Education, Vol. 12, Is. 2, 158-162.

Haboush, A., Warren, C.S. i Benuto, L. (2012). Beauty, Ethnicity, and Age: Does Internationalization of Mainstream Media Ideals Influence Attitudes Towards Older Adults? Sex Roles, 66.

Jach, Ł. (2015). Nauka a media: wybrane sposoby prezentowania elementów systemu naukowego we współczesnych środkach masowego przekazu. Chowanna,

, 233-250.

Jurek, K. (2011). Znaczenie symboliczne i funkcje koloru w kulturze. Kultura – Media – Teologia, 6, 68-80.

Kerkhoven, A.H. (2016). Gender Stereotypes in Science Education Resources: A Visual Content Analysis. PLoS ONE, 11(11), 1-13.

Kroon, A.C. i in. (2016). Poles Apart: The Processing and Consequences of Mixed Media Stereotypes of Older Workers. Journal of Communication, 66, 811-833.

Kulczycki, E. (2017). Definicja młodego naukowca. Rzecznik Praw Obywatelskich popiera propozycję Rady Młodych Naukowców. Pozyskano z: http://ekulczycki.

pl/warsztat_badacza/definicja-mlodego-naukowca-rzecznik-praw-obywatelskich-popiera-propozycje-rady-mlodych-naukowcow/ (dostęp: 05.02.2017).

Kwiek, M. (2016, March). The European research elite: a cross-national study of highly productive academcs in 11 countries. Higher Education, Volume 71, Issue 3, 379-397.

Locke, S. (2005). Fantastically reasonable: ambivalence in the representation of science and technology in super-hero comics. Public Understanding of Science, 14, 25-46.

Łosiewicz, M., Ryłko-Kurpiewska, A., Bałandynowicz-Panfil, K., Czechowska‑Derkacz, B. i Waloteko-Ściańska, K. (2016). Identity and image in media communication. Galway, Gdynia: Wydawnictwo Novae Res. Marvel database. Pozyskano z: http://marvel.wikia.com/wiki/Category:Scientists.

Matthews, D. (2016, January 20). Research quality declines with scientists’ age, study finds. Times Higher Education. Pozyskano z: https://www.timeshighereducation.com/news/research-quality-declines-with-scientists-age-studyfinds# (dostęp: 02.02.2017).

Wiek a wizerunek naukowców w mediach Mcluhan, M. (1994). Understanding Media. The Extensions of Man. London: The MIT Press.

Młodożeniec, M. i Knapińska, A. (2013). Czy nauka wciąż ma męską płeć? Udział kobiet w nauce. Nauka, 2, 47-72.

MNiSW. (2015). Nabór kandydatów na członków Rady Młodych Naukowców V kadencji. Komunikat z dnia 16 kwietnia 2015.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pozyskano z: http://www.nauka.gov.pl/komunikaty/nabor-

-kandydatow-na-czlonkow-rady-mlodych-naukowcow-v-kadencji.html (dostęp: 05.02.2017).

MNiSW. (2016). Stypendia dla wybitnych młodych naukowców. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Pozyskano z: http://www.nauka.gov.pl/stypendia-dla-mlodych-naukowcow/ (dostęp: 02.02.2017).

Morozowski, M. i Popadiak-Kuligowska, T. (2016). Ekspertyza programów informacyjnych głównych wydań TVP1 Wiadomości, TVN Fakty, Polsat Wydarzenia

z okresu 4.02.2016 r. do 11.02.2016 r. Raport końcowy. Warszawa: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

OECD. (2017). R-D personnel by sector of employment and field of science. Pozyskano z: https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=PERS_SCIENCE (dostęp: 06.02.2017).

Özel, M. (2012, Autumn). Children’s Images of Scientists: Does Grade Level Make a Difference? Educational Sciences: Theory & Practice – Special Issue, 3187-3198.

Rada Unii Europejskiej. (2015). Advancing gender equality in the European Research Area – Council conclusions, 14846/15, Bruksela, 1 grudnia.

Rehman, S.U., Nietert, P.J., Cope, D.W. i Kilpatrick, A.O. (2005). What to wear today? Effect of doctor’s attire on the trust and confidence of patients. The American Journal of Medicine, Vol. 118, No. 11, November, 1279-1286.

Sochacki, Ł. (2014). „Naukowiec jak malowany”. Uwagi o micie i komiksie. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, MCCCXXXVI, Prace Etnograficzne,

tom 42, z. 3, 245-256.

Steinke, J., Knight Lapinski, M., Crocker, N., Zietsman-Thomas, A., Williams, Y. i Kuchibhotla, S. (2007, September). Assessing Media Influences on Middle School-Aged Children’s Perceptions of Women in Science Using the Draw-A-Scientist Test (DAST). Science Communication, Vol. 29, No. 1, 35-64.

Tatalovic, M. (2009). Science comics as tools for science education and communication: a brief, exploratory study. Journal of Science Communication, 8(4), December, A02.

Opublikowane
2017-11-21
Jak cytować
Bałandynowicz-Panfil, K. (2017). Wiek a wizerunek naukowców w mediach – stereotypy zdominowane przez kult młodości. Horyzonty Wychowania, 16(39), 29-45. https://doi.org/10.17399/HW.2017.163902
Dział
Artykuły tematyczne