Getting Married in Late Medieval England and Poland

Dominika Ruszkiewicz

doi:10.35765/HW.2019.1846.03

Dominika Ruszkiewicz Akademia Ignatianum w Krakowie

DOI: https://doi.org/10.35765/HW.2019.1846.03

Słowa kluczowe: miłość i małżeństwo, średniowiecze, rodzina, posag, przysięga małżeńska

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest zbadanie zasad i warunków zawarcia ważnego i szczęśliwego małżeństwa pomiędzy właścicielami ziemskimi w XV-wiecznej Anglii i Polsce.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Analiza małżeństw zawieranych w Anglii i Polsce została przeprowadzona przy zastosowaniu podejścia porównawczego. W przypadku Anglii wykorzystano autentyczne XV-wieczne źródła, takie jak listy rodziny Paston, a w przypadku Polski – z powodu braku podobnego zbioru w polskich archiwach – inne dokumenty, takie jak akta sądowe, statuty biskupie, kroniki lub annały itp.

PROCES WYWODU: W pierwszej kolejności zaprezentowane zostały czynniki decydujące o wyborze małżonka, tj. przyczyny społeczno-ekonomiczne, polityczne oraz emocjonalne. Następnie przedstawiono sposoby prowadzenia przedślubnych negocjacji. Ostatnia część poświęcona jest składaniu przysięgi małżeńskiej.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Porównanie praktyk zawierania małżeństw w średniowiecznej Anglii i Polsce pokazuje, że chociaż małżeństwa z miłości były rzadziej dokumentowane niż małżeństwa z rozsądku, to w wielu przypadkach w obu krajach miłość przeważała nad obyczajem, a jedynym bezwzględnie koniecznym warunkiem zawarcia ważnego małżeństwa były verba de praesenti (słowa w czasie teraźniejszym), wymieniane przez partnerów.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wartością dodaną analizy było ujawnienie pewnych różnic między kulturą piśmienniczą w Anglii i Polsce. Podczas gdy w XV-wiecznej Anglii listy prywatne pisane były w języku narodowym, w Polsce listy podobnie jak inne źródła historyczne komponowano nadal w dużej mierze po łacinie – robili to na zlecenie profesjonalni pisarze. Muszą one dopiero zostać przetłumaczone na współczesny język polski i angielski, jeśli mają być dostępne szerszej publiczności.

Biogram autora

Dominika Ruszkiewicz, Akademia Ignatianum w Krakowie

Dominika Ruszkiewicz is Assistant Professor in the Department of English Language and Culture at the Jesuit University Ignatianum in Kraków. She holds a doctoral degree in Literature Studies from the Pedagogical University of Kraków. Her main field of study is Middle English and Middle Scots poetry. She has also written on the history of litanic verse.

Bibliografia

Bennett, H. S. (1951). The Pastons and Their England. Cambridge: Cambridge University Press.

Bogucka, M. (2004). Women in Early Modern Polish Society, Against the European Background. Aldershot: Ashgate.

Bruce-Boswell, A. (1936). Poland and Lithuania in the Fourteenth and Fifteenth Centuries, The Cambridge Medieval History, vol. VIII, 556-586.

Capellanus, A. (1969). The Art of Courtly Love, ed. and trans. by J. J. Parry. New York: Norton.

Castor, H. (2005). Blood and Roses. The Paston Family in the Fifteenth Century. London: Faber and Faber.

Davis, N. (ed.). (2004). Paston Letters and Papers of the Fifteenth Century, part 1. Oxford: Oxford University Press.

Gies, F. and J. (1987). Marriage and the Family in the Middle Ages. Michigan: Harper & Row.

Haskell, A. S. (1973). The Paston Women on Marriage in Fifteenth-Century England. Viator, 4, 459-471.

Heyzmann, U. (ed.) (1875). Statuta Alberti Jastrzębiec episcopi Cracoviensis. In: Heyzmann U. (ed.). Starodawne Prawa Polskiego Pomniki [The Ancient Monuments of Polish Law], vol. 4, 73-74.

Hunt, P. (1962). Fifteenth Century England. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.

Kurtyka, J. (1997). Tęczyńscy: studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu [The Lords of Tęczyn: A Historical Study of the Polish Elites of Magnates in the Middle Ages]. Kraków: Secesja.

Laberschek, J. (1999). Początki i rozwój miasta Szczekociny do końca XV w. Uwagi do genealogii Szczekockich herbu Odrowąż [Beginnings and Development of the Town of Szczekociny until the End of the Fifteenth Century. Notes on the Genealogy of the Szczekocki Family of the Odrowąż Coat of Arms]. In: O. Dyba, S. Kołodziejski, R. Marcinek (eds.), Patientia et tempus: księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Marianowi Korneckiemu [Patientia et tempus: Studia Gratulatoria Dedicated to Marian Kornecki. PhD]. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji Zabytków; Kraków: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, 105-120.

Mikoś, M. J. (ed). (1999). Polish Literature from the Middle Ages to the End of the Eighteenth Century: A Bilingual Anthology. Warszawa: Constans.

Rej, M. (1956). Żywot człowieka poczciwego [Life of an Honest Man]. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich.

Sułkowska-Karaś I., Kuraś S., Wajs H. (eds.). (1992). Bullarium Poloniae: litteras apostolicas aliaque monumenta Poloniae Vaticana continens, vol. 4, no 2368. Rzym-Lublin.

Szweda, A. (2001). Ród Grzymałów w Wielkopolsce [The Grzymala Family in Greater Poland]. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Szybkowski, S. (2009). Kochali się, czy nie kochali? O trudnościach badawczych dotyczących ustalenia wzajemnych relacji uczuciowych między małżonkami w średniowiecznej Polsce (na przykładzie kujawskiej elity szlacheckiej z lat 1370-1501) [Did They Love Each Other or Not? On Research Difficulties Regarding Mutual Emotional Relations between Spouses in Medieval Poland (Using the Example of the Cuiavian Nobility from 1370 to 1501)]. In: B. Możejko and Anna Paner (eds.), Miłość w czasach dawnych [Love in Ancient Times]. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 131-146.

Szymczakowa, A. (2004). Gentry Marriage in the Late Middle Ages. Love or Strategy? In: Quaestiones Medii Aevi Novae, vol. 9: Family. Warszawa: Fundacja Centrum Badań Historycznych, 65-88.

Szymczakowa, A. (2013). Obrazki z życia małżeńskiego (i nie tylko) w Polsce centralnej w średniowieczu [Scenes from Married Life (Among Others) from Medieval Central Poland]. In: B. Wojciechowska, W. Kowalski (eds.), Rycerze, wędrowcy, kacerze: studia z historii średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy Środkowej [Knights, Wanderers, and Heretics: Studies on the History of Medieval and Early Modern Central Europe]. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, 347-355.

Szymczakowa, A. (2009). Skandal w rodzinie Orchowskich, czyli mezalians po polsku [A Scandal in the Orchowscy Family, or an Unequal Marriage in the Polish Context]. In: J. Dzięgielewski et al. (eds.), Veritati serviens. Księga pamiątkowa Ojcu Profesorowi Januszowi Zbudniewkowi zp [Veritati serviens. Studia Gratulatoria Dedicated to Father Professor Janusz Zbudniewek zp]. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 715-728.

Watt, D. (2004). The Paston Women: Selected Letters. Cambridge: D. S. Brewer.

Wojciechowska, B. (2015). Małżeństwo w ustawodawstwie synodalnym Kościoła polskiego w późnym średniowieczu [Marriage Under the Synod Law of the Polish Church in the Late Middle Ages], Czasopismo Prawno-Historyczne, 67, 21-29.