Autentyczna kultura spotkania Media a współczesny kryzys rodziny według papieża Franciszka

Słowa kluczowe: rodzina, mediatyzacja, media, komunikacja, model komunikacji, kryzys rodziny, kultura spotkania

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, jak Franciszek widzi współczesny kryzys rodziny w perspektywie funkcjonowania mediów, środków komunikacji społecznej.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Za pomocą krytyczno-ilościowej analizy wybranych źródeł, uzupełnionej o analizę porównawczą, zamierzam odpowiedzieć na pytanie postawione powyżej.

PROCES WYWODU: Artykuł składa się z pięciu części: 1) „Wprowadzenie” – zarysowanie problemu; 2) „Kryzys rodziny?” – krytyczne spojrzenie na socjologiczne stanowisko, według którego współczesne zmiany instytucji rodziny nie mają charakteru kryzysu; rozumienie kryzysu przez Franciszka; 3) „Mediatyzacja rodziny” – o trudnościach z wyważeniem odpowiedzialności mediów za kryzys rodziny; stanowisko Franciszka w tym względzie; 4) Model komunikacji – komunikacyjne – według Franciszka – „pokrewieństwo” między rodziną i mediami; w jakim sensie – zdaniem Franciszka – współczesne media stanowią problem i zagrożenie dla instytucji rodziny; 5) Zakończenie (podsumowanie i wnioski).

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z dotychczasowego nauczania Franciszka o środkach komunikacji społecznej i rodzinie wynika, że media nie tyle są źródłem kryzysu rodziny, ile poświadczają jego istnienie, a przy tym czynią to jednostronnie, skupiając się na kryzysowej sytuacji rodziny. Nie znaczy to, że media nie mogą być czy nie są dla rodziny zagrożeniem, niebezpieczeństwem i problemem.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Jak do tej pory – i wedle wiedzy autora – w literaturze przedmiotu brakuje zaprezentowanej interpretacji nauczania Franciszka.

Biogram autora

Józef Majewski, Uniwersytet Gdański. Instytut Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej

Józef Majewski, doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, antropolog mediów, teolog, kierownik Zakładu Dziennikarstwa i Mediów w Instytucie Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, członek Komitetu Naukowego Instytutu Analiz Społecznych i Dialogu „Laboratorium Więzi”, członek kolegium redakcyjnego kwartalnika „Więź”, publicysta, dziennikarz, redaktor, stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego” i miesięcznika „Znak”. Autor i współautor ponad 30 książek, w tym autor takich prac jak: Spór o rozumienie Kościoła. Eklezjologiczne uwarunkowania i perspektywy wielkich debat teologicznych na przełomie XX i XXI wieku; Teologia na rozdrożu; Religia – media – mitologia; Wiara w trudnych czasach; Fuga przemijania. Słowo o eschatologii Jarosława Iwaszkiewicza; Kanony śmierci. Słowo o chrystologii „Wariacji goldbergowskich” Jan Sebastiana Bacha. Redaktor prowadzący i współautor podręcznika akademickiego Dogmatyka (6 tomów). Publikował na łamach takich czasopism jak: „Bliza”, „Diagonali”, „Gdański Rocznik Ewangelicki”, „Herder Korrespondenz”, „Karto-Teka Gdańska”, „Littera Antiqua”, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, „Przegląd Powszechny”, „Salvatoris Mater”, „Sensus Historiae”, „Studia i Dokumenty Ekumeniczne”, „Studia Paedagogica Ignatiana”, „Theological Research”, „Twórczość”, „Universitas Gedanensis”, „W drodze”, „Więź”, „Znak”, „Życie Duchowe”.

Bibliografia

Bawin-Legros B. (2001), Families in Europe: A Private and Political Stake - Intimacy and Solidarity, „Current Sociology” nr 5, s. 49-65.

Deskur, A.M. (1968), Wprowadzenie do Dekretu o środkach społecznego przekazywania myśli. W: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, Poznań: Wydawnictwo Pallotinum, s. 73–77.

Dobroczyński, G. (2013), Kościół Web 2.0 w matni czy w sieci?, w: Studia soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń: Oficyna Wydawnicza Finna, s. 547–583.

Driessens O., Bolin G., Hepp A., Hjarvard S. (ed.) (2017), Dynamics of Mediatization. Institutional Change and Everyday Transformations in a Digital Age, London: Palgrave Macmillan.

Dróżdż M., Smoleń J. (red.) (2015), Mediatyzacja życia: zjawisko i konteksty „Zeszyty Prasoznawcze” 2015, nr 1.

Eilers, F.-J. (1993), Introduction, [w:] Church and Social Communication: Basic Documents, red. i wstęp F.-J. Eilers, Manila: Logos Publication, 1993, s. 57

Eilers, F.-J. (2016), „Go and Proclaim” (Mk 16:15). Mission and Social Communication in a New Culture for Evangelisation, w: J. Kavunkal, Ch. Tauchner (ed.), Mission Beyond „Ad Gentes”. A Symposium, Siegburg: Franz Schmitt Verlag, 2016, s. 103–110.

Franciszek (2013a), Esortazione apostolica „Evangelii gaudium” ai vescovi ai presbiteri e ai diaconi alle persone consacrate e ai fedeli laici sull' annuncio del Vangelo nel mondo attuale, https://ekai.pl (dostęp: 13.11.2019).

Franciszek (2013b), Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/franciszek (dostęp: 13.11.2019).

Franciszek (2014-2019), Orędzia na: 48. Dzień Środków Komunikacji Społecznej „Przekaz w służbie autentycznej kultury spotkania”, http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/communications (dostęp: 12.11.2019);

Dzień Środków Komunikacji Społecznej „Komunikacja rodziny: uprzywilejowane środowisko spotkania w bezinteresownej miłości”, http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages (dostęp: 12.11.2019);

Dzień Środków Komunikacji Społecznej „Komunikacja i miłosierdzie – owocne spotkanie”, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications (dostęp: 12.11.2019);

Światowy Dzień Środków Komunikacji Społecznej „«Nie lękaj się, bo jestem z tobą» (Iz 43, 5). Komunikujemy nadzieję i ufność w naszych czasach”, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications (dostęp: 12.11.2019);

Światowy Dzień Środków Komunikacji Społecznej „«Prawda was wyzwoli» (J 8, 32). Fake news a dziennikarstwo pokoju”, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/messages (dostęp: 12.11.2019);

Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu, „«Wszyscy tworzymy jedno» (Ef 4, 25). Od wirtualnych wspólnot społecznościowych do wspólnot ludzkich”, http://w2.vatican.va/content/francesco/it/messages/communications (dostęp: 12.11.2019).

Franciszek (2015), Orędzie na 49. Światowy Dzień Komunikacji Społecznej „Komunikacja rodziny: uprzywilejowane środowisko spotkania w bezinteresownej miłości”, http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/messages/communications (dostęp: 12.11.2019).

Franciszek (2016a), Adhortatio apostolica post-synodalis „Amoris laetitia” episcopis presbyteris diaconis ersonis consecratis christianis coniugibus omnibus christifidelibusde amore in familia, http://w2.vatican.va/content/francesco/la/apost_exhortations (dostęp: 4.11.2019).

Franciszek (2017), Discorso ai capi di stato e di governo dell’Unione Europea,in occasione del 60° anniversario della firma dei trattati di Roma, http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2017/march (dostęp: 9.11.2019).

Franciszek (2018a), Świętowanie z rodzinami, Dublin, Stadion Croke Park, 25 sierpnia 2018 r., http://w2.vatican.va/content/francesco/pl/speeches/2018/august/documents (dostęp: 9.11.2019).

Gielarowski, A. (2016), Kryzys kultury, kryzys człowieka. Fenomenologiczna krytyka kultury: Husserl, Lévinas, Henry, Kraków: Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM.

Hjarvard S. (2013), The Mediatization of Culture and Society, New York: Routledge.

Husserl, E. (1993), Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia, Warszawa: Aletheia.

Kasper, W. (2001), Present Situation and Future of the Ecumenical Movement, http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/chrstuni/documents (dostęp: 12.11.2019).

Kasper, W. (2003), Ecumenism: the Way Ahead, “The Tablet” z 24 maja 2003 r., s. 32-25.

Kawula, S. (2006), Kształty rodziny współczesnej. Szkice femiologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Kocik, Lucjan (2006), Rodzina w obliczu wartości i wzorów ponowoczesnego świata, Kraków: Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Oficyna Wydawnicza AFM.

Koselleck, R. (2006), Crisis, transl. M.W. Richter, „Journal of the History of Ideas”, nr 2, s. 357-400.

Koselleck, R. (2015), Krytyka i kryzys. Studium patogenezy świa¬ta mieszczańskiego, przekład, wstęp i opracowanie J. Duraj, M. Moskalewicz, redakcja naukowa M. Moskalewicz, Warszawa, Biblioteka Res Publiki Nowej.

Lepa, A. (2002), Wprowadzenie do Dekretu o środkach społecznego przekazu, w: Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracja. Tekst polski, nowe tłumaczenie, Poznań: Pallotinum, s. 81–86.

Levinson, P. (2010), Nowe nowe media¸ przeł. M. Zawadzka, Kraków: Wydawnictwo WAM.

Lisowska-Magdziarz M. (red.) (2015), Mediatyzacja kultury i życia społecznego, „Zeszyty Prasoznawcze” 2015, nr 3.

Mencwel A., Przyczyniać się pomału, w: G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M. Wójtowski (red.), Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość, Warszawa: Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski.

Skuczyński, P., Pojęcie kryzysu w filozofii i naukach społecznych a kryzysy prawne, „Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2018, nr 1, s . 250-275.

Sobór Watykański II (1963), Decretum de instrumentis communicationis socialis „Inter mirifica”, http://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_decree_19631204_inter-mirifica_lt.html (dostęp: 4.11.2019).

Sobór Watykański II (1968), Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli „Inter mirifica”, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, Poznań: Wydawnictwo Pallotinum

Sobór Watykański II (2002), Dekret o środkach społecznego przekazu „Inter mirifica”, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst polski, nowe tłumaczenie, Poznań: Pallotinum

Szlendak, T. (2010), Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnmicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Treas, J., Scott, J., Richards, M. (ed.) (2017), The Sociology of Families, Oxford: Wiley Blackwell.

Opublikowane
2020-07-16
Jak cytować
Majewski, J. (2020). Autentyczna kultura spotkania Media a współczesny kryzys rodziny według papieża Franciszka. Horyzonty Wychowania, 19(49), 11-22. https://doi.org/10.35765/hw.1823
Dział
Artykuły tematyczne