Starość jako wartość i fenomen pedagogiczny
Abstrakt
Starość ma niejedno oblicze. Różne dyscypliny naukowe definiująją na różne sposoby. Niemniej jest ona powiązana z określonym etapem życia i osobistym doświadczaniem jej przez konkretnego człowieka. Żadna z form starzenia się nie może wykluczać człowieka ze społeczności. Każdy stary człowiek ma pełne prawo do zachowania godności i okazywania mu szacunku, a jeśli zachodzi konieczność, do wsparcia i opieki. Wraz z kolejnymi latami życia przestrzeń życiowa i społeczna seniorów zawęża się. Narasta w nich poczucie samotności i osamotnienia. Okres starości nie wyklucza automatycznie ze świadomości seniorów
poczucia własnej podmiotowości i tożsamości. Przeprowadzanie
„bilansu życia” w okresie starości pozwala, chociaż niekoniecznie prowadzić musi do wnikliwej oceny moralnej swojej osoby. Rzetelny bilans życia polega na indywidualnym odniesieniu się do pytania stawianego samemu sobie o jego ocenę. Upowszechnianie się typu rodziny nuklearnej, w skład której wchodzą jedynie rodzice i dzieci, narastające zjawisko dysfunkcjonalności rodzin, spowodowało zmianę pozycji i roli człowieka starego w rodzinie. Pogarszające się sukcesywnie stan zdrowia i kondycja psychiczna człowieka starego powodują, że jest on marginalizowany przez najbliższe otoczenie, często pozostawiony sam sobie. Nie zawsze rodziny są przygotowane i dojrzałe do współbycia z osobami starszymi. Wejście w wiek senioralny każdego człowieka w różny sposób wieńczy
przebytą drogę, która wiodła ku wszelkim potencjalnym możliwościom i prowadziła go na szczyt indywidualnych osiągnięć życiowych. Nie jest i nie musi być ona jego kresem. Ważne jest, aby senior zdawał sobie sprawę z tego, że może być nadal potrzebny innym, powinien wykazywać otwartość i gotowość zdobywania wiedzy i pracy nad samym sobą oraz w miarę sił i możliwości świadczyć dobro na rzecz wspólnoty, do której przynależy. Gerontologia pedagogiczna staje przed zadaniem upowszechniania pewnych norm etosu starości. Do nich zapewne można zaliczyć te, które przyczyniają się do uznania wieku senioralnego jako wartościowego czasu życia...
Bibliografia
Amery J., O starzeniu się. Podnieść na siebie rękę, Czytelnik, Warszawa 2007.
Borowska T., Pedagogika ograniczeń ludzkiej egzystencji, IBE, Warszawa 1997.
Bromley D.B., Psychologia starzenia się, PWN, Warszawa 1969.
Czerniawska O., Style życia w starości, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 1998.
Coni N., Davison W., Webster S., Starzenie się, PWN, Warszawa 1994.
Cyceron M.T., Katon Starszy o starości, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1995.
Deeken A., Gdy przychodzi starość, WAM, Kraków 1977.
Doświadczanie wartości samego siebie w procesach edukacyjnych, red. A.M. de Tchorzewski, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 1997.
Dyczewski L., Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, RW KUL, Lublin 1994.
Fusgen I., Starość pod opieką, W.A.B., Warszawa 1998.
Gadacz T., O umiejętności życia, Znak, Kraków 2002.
Gore I., Wiek a aktywność życiowa, PZWL, Warszawa 1980.
Kamiński A., Wychowanie do starości, „Zdrowie Psychiczne” 1971, nr 1-2.
Klonowicz S., Oblicza starości. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.
Kozielecki J., O godności człowieka, Czytelnik, Warszawa 1977.
Krzemińska W., Starość rośnie wraz z nami, PAX, Warszawa 1980.
Małecka B., Elementy gerontologii dla pedagogów, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1985.
Minois G., Historia starości. Od antyku do renesansu, Volumen, Warszawa 1995.
Pędich W., Ludzie starzy, CRSS, Warszawa 1996.
Skinner B.F., Vaughan M.F., Przyjemnej starości, Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1993.
Ślipko T., „Ars regia” starości, w: Trzeci wiek. Szanse – możliwości – ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielińska, AB, Bydgoszcz 2000.
Tchorzewski de A.M., Funkcje edukacyjne rodziny. Studium diagnostyczno-anagnostyczne, WSP, Bydgoszcz 1990.
Tchorzewski de A.M., Miłość jako praprzyczyna wychowania, w: Wychowanie jako mądrość miłości, red. I. Jazukiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2012.
Trzeci wiek – szanse – możliwości – ograniczenia, red. A.M. de Tchorzewski, A. Chrapkowska-Zielinska, WSP, Bydgoszcz 2000.
Wiśniewska-Roszkowska K., Starość jako zadanie, PAX, Warszawa 1989.
Zaorska Z., Dodać życia do lat, Klanza, Lublin 1997.
Zych A.A., Człowiek wobec starości, InterArt, Warszawa 1995.
Copyright (c) 2016 Horyzonty Wychowania
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uwagi dotyczące praw autorskich
Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:
- Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
- Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.
Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:
