Inspiracje naturą chłopską myśli politycznej ruchu ludowego w końcowym okresie zaborów i w II Rzeczypospolitej

Marcin Jakub Wichmanowski

doi:10.35765/hp.1879

Data publikacji : 2020-12-18

Tom 11 Nr 35 (2020)

Inspiracje naturą chłopską myśli politycznej ruchu ludowego w końcowym okresie zaborów i w II Rzeczypospolitej

Marcin Jakub Wichmanowski

https://orcid.org/0000-0001-5748-7946

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.1879

Dział: ARTYKUŁY TEMATYCZNE / THEMATIC ARTICLES

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Za naczelny cel przyjęto ustalenie wzajemnych związków zachodzących pomiędzy myślą polityczną ruchu ludowego w Polsce w końcowym okresie zaborów i dwudziestoleciu międzywojennym a naturą chłopską.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Pojawiło się pytanie, czy każda z podstawowych kategorii myśli politycznej ruchu ludowego była inspirowana naturą chłopską oraz czy następowało sprzężenie zwrotne – myśl wpływała na naturę. Niezbędne dla ukazania problemu było zastosowanie metod i technik badawczych swoistych dla badań nad myślą polityczną, przede wszystkim analizy świadectw i śladów myśli politycznej partii ludowych, a także analizy porównawczej. Takie podejście badawcze pozwoliło na uchwycenie swoistości eksplorowanego problemu.

PROCES WYWODU: W pierwszej kolejności przedstawiono definicje podstawowych pojęć (myśl polityczna, ruch ludowy, natura chłopska). Następnie zwrócono uwagę na uwarunkowania natury chłopskiej oraz rolę, jaką odgrywała w kształtowaniu ideologii ruchu ludowego w Polsce. Ukazano wpływ warunków społeczno-politycznych na chłopską naturę, a jej na rozwój myśli politycznej partii ludowych.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Chłopi stanowili dla polityków ruchu ludowego fundament społeczeństwa i narodu, byli inspiracją dla koncepcji i działań politycznych. W artykule starano się udowodnić, na ile warunki życia chłopów determinowały ich naturę, a natura chłopska myśl ludowców.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wnioski płynące z rozważań zawartych w artykule adresowane są zarówno do polityków, politologów, jak i socjologów wsi. Ukazano sposób, w jaki ideolodzy ruchu ludowego udowodnili, że wszelkie działanie polityczne ma uzasadnienie wówczas, gdy jego wyniki i efekty służą człowiekowi. Stąd pojawił się postulat przebudowy psychiki chłopa (uszlachetniania go).

Słowa kluczowe

ruch ludowy ; natura chłopska ; myśl polityczna

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Banach, A., K. (1997). Awans młodzieży chłopskiej na przykładzie studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1867-1918. W: C. Kłak (red.). Chłopi - naród - kultura, t. 3: Oblicze duchowe (83-94). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Bojko, J. (1904). Dwie dusze. Kraków: Nakładem „Przyjaciela Ludu”.

Bukraba-Rylska, I. (2008). Socjologia wsi polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.

Czarnota, A. (1988). Problemy syntezy polskiej myśli politycznej – rozważania wstępne. W: W. Wrzesiński (red.). Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 7: Państwo w polskiej myśli politycznej (265-279). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.

Garlicki, A. (1981). Wstęp. W: A. Garlicki (red.). Przewroty i zamachy stanu: Europa 1918-1939 (5-9). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik.

Jachymek, J. (1983). Myśl polityczna PSL Wyzwolenie 1918-1931 . Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.

Jachymek, J. (1993). Neoagraryzm i trzecia droga. Przebudowa i walka o nową Polskę, Lublin: Wydawnictwo Czas.

Jachymek, J. (2001). Ruch ludowy. W: J. Jachymek, W. Paruch (red.). Więcej niż niepodległość: Polska myśl polityczna 1918-1939 (221-257). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Jachymek, J., Paruch, W. (2001). Wstęp. W: J. Jachymek, W. Paruch (red.). Więcej niż niepodległość: Polska myśl polityczna 1918-1939 (9-14). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Jajecznik, K. (2006). Myśl polityczna – próba standaryzacji badań. Rocznik Nauk Politycznych, 9, 255–270.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. (1921, 17 marca). W: J. R. Szaflik (oprac. 1998). Źródła do dziejów Polski w XIX i XX wieku, t. 3: Lata 1918-1939 Polska niepodległa. Wybór tekstów źródłowych (69-85). Pułtusk: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku.

Krężel, A. (1919, 9 listopada). Ostatnim zwolennikom szlacheckiego jarzma. Piast, 45, 7.

Król, M. (1998). Historia myśli politycznej: Od Machiavellego po czasy współczesne. Gdańsk: Wydawnictwo Arche.

Leon XIII. (1891). Rerum novarum. Encyklika o kwestii robotniczej. W: J. Skwara (oprac. 1984). Nauczanie społeczne Kościoła. Dokumenty (11-35). Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.

Łuczak, A. (1982). Społeczeństwo i państwo w myśli politycznej ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Maj, E., Wójcik, A. (2008). Wstęp. W: E. Maj, A. Wójcik (red.). Myśl polityczna w Polsce po 1989 roku. Wybrane nurty ideowe (7-11). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Odezwa PSL w Królestwie Polskim Pt. „Bracia Chłopi” o reformach społeczno-politycznych i roli chłopów w budowie niepodległego państwa polskiego. (1918, październik). W: K. Dunin-Wąsowicz i in. (oprac. 1966). Materiały źródłowe do historii polskiego ruchu ludowego, t. 1: 1864-1918 (480-481). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Olszewski, E. (2015). Wybrane problemy myśli politycznej: idea, ideologia, doktryna polityczna. W: E. Maj, E. Kirwiel, E. Podgajna (red.). Myśl polityczna w społeczeństwie informacyjnym (153-174). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (1997). Od konsolidacji państwowej do konsolidacji narodowej: Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926-1939). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (1999). Myśl polityczna – refleksje metodologiczne o pojęciu. W: Z. J. Pietraś, A. Wójcik, W. Paruch (red.). Państwo – ludowcy – myśl polityczna (27-39). Lublin: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K: Politologia.

Paruch, W. (2004). Między wyobrażeniami a działaniami. Wybrane aspekty przedmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, Polityka i Społeczeństwo, 1, 9-38.

Paruch, W. (2005). Myśl polityczna obozu piłsudczykowskiego 1926-1939. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (2009). Kategorie ekonomiczne a zakres pojęcia „myśl polityczna” – refleksje metodologiczne. W: E. Maj, S. Michałowski, A. Wójcik (red.). Idee – Państwo – Ludowcy. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Jana Jachymka (37-46). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Paruch, W. (2015). Konsekwencje definiowania myśli politycznej dla kwestionariusza badań politologicznych. Humanities and Social Science, 22(1), 157-174.

Pius XI. (1931). Qadragesimo anno. Encyklika o odnowieniu ustroju społecznego i o udoskonaleniu go według normy prawa Ewangelii. W: J. Skwara (oprac. 1984). Nauczanie społeczne Kościoła. Dokumenty (37-75). Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast. (1926, 29 listopada). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (255-281). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego Wyzwolenie. (1925, 16 marca). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (229-244). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Polskiego Stronnictwa Ludowego. (1903, 27 lutego). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (69-83). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Polskiego Związku Ludowego. (1906, 29 czerwca). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (87-90). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Program Stronnictwa Ludowego. (1931, 15 marca). W: S. Lato, W. Stankiewicz (1969). Programy stronnictw ludowych: Zbiór dokumentów (299-311). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Samulak, T. (1997). Historia i współczesność kwestii chłopskiej w Polsce W: W. Bonusiak (red.). Chłopi - naród - kultura, t. 5: Chłopi a państwo (11-22). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Scrutona, R. (2002). Słownik myśli politycznej, przełożył T. Bieroń. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Skarzyński, R. (1990). Intelektualiści a ideologia. Myśl polityczna jako przedmiot badań politologa. Studia Nauk Politycznych, 4-6, 9-27.

Skarzyński, R. (1992). Historia myśli politycznej w ujęciu politologicznym: Zarys koncepcji. Studia Polityczne, 1, 107–119.

Szmyd, J. (1996). Tożsamość chłopska – charakter i ethos narodowy – polskość. W: A. Meissner (red.). Chłopi - naród - kultura, t. 4: Kultura i oświata wsi (11-26). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Ślusarczyk, A. (1918, 10 listopada). Gdy Polska powstaje!... Piast, 45, 9.

Wapiński, R. (1987). Badania nad dziejami polskiej myśli politycznej schyłku XIX i XX wieku. Przegląd Humanistyczny, 9(264), 51-70.

Wapiński, R. (1990). Badania nad dziejami polskiej myśli politycznej schyłku XIX i XX wieku W: J. Maternicki (red.). Historia najnowsza jako przedmiot badań i nauczania (169-178). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Wichmanowski, M. (2010). Działalność i myśl polityczna Aleksandra Bogusławskiego (1887–1963) polityka ruchu ludowego. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wichmanowski, M. (2010b). Źródła i rozwój nacjonalizmu chłopskiego. Wybrane problemy. W: E. Maj, M. Mikołajczyk, M. Śliwa (red.). Idee w procesie kształtowania współczesnej rzeczywistości polskiej. Nacjonalizm (159-180). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.

Wichmanowski, M. (2017). Myśl polityczna Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast 1913/14-1931. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Wichmanowski, M. (2019). Demokracja w myśli politycznej ludowców w okresie międzywojennym: Wybrane problemy. W: E. Kirwiel, E. Maj, E. Podgajna, M. Wichmanowski (red.). Myśl polityczna – demokracja – wolność. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Jachymkowi z okazji 80. rocznicy urodzin (311-328). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Witos, W. (1978). Moje wspomnienia, A. Czubiński i in. (oprac.). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Witos, W. (1998). Dzieła wybrane, t. 1: Moje wspomnienia, cz. 1, E. Karczewski, J. R. Szaflik (oprac.). Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Wójcik, A. (1992). Myśl polityczna Stanisława Augusta Thugutta 1873-1941. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Zakrzewski, A. (1968). Wincenty Witos – chłopski mąż stanu w latach 1918-1926. Kwartalnik Historyczny, 3, 574.

Zakrzewski, A. (1988). Państwo w programach stronnictw ludowych. W: W. Wrzesiński (red.). Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 7: Państwo w polskiej myśli politycznej (121-135). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Wydawnictwo Ossolineum.

Zieliński, H. (1975). O potrzebie i trudnościach badania dziejów polskiej myśli politycznej. W: H. Zieliński (red.). Polska myśl polityczna XIX i XX wieku, t. 1: Polska i jej sąsiedzi (7-26). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk: Wydawnictwo Ossolineum.

Total abstract views : 143

PDF Downloads : 200