Wpływ pandemii COVID-19 na modele biznesu przedsiębiorstw sektora MŚP w Polsce

Marek  Szarucki; Gracjana Noga; Oskar Kosch

doi:10.35765/hp.2136

Data publikacji : 2021-07-28

Tom 12 Nr 40 (2021)

Wpływ pandemii COVID-19 na modele biznesu przedsiębiorstw sektora MŚP w Polsce

Marek Szarucki

https://orcid.org/0000-0001-6147-6094

Gracjana Noga

https://orcid.org/0000-0002-7411-5260

Oskar Kosch

https://orcid.org/0000-0003-2697-1393

DOI: https://doi.org/10.35765/hp.2136

Dział: ARTYKUŁY TEMATYCZNE / THEMATIC ARTICLES

Abstrakt

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest identyfikacja wpływu pandemii COVID-19 na modele biznesu przedsiębiorstw sektora MŚP w Polsce.

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problemem badawczym jest analiza zmian w modelach biznesu przedsiębiorstw sektora MŚP w Polsce w związku z pandemią COVID-19. Zastosowana w artykule koncepcja badawcza opierała się na studiach literaturowych dotyczących istoty modeli biznesu i wpływie kryzysów na ich kształt oraz badaniach jakościowych, przy wykorzystaniu metody studium przypadku, pozwalających zdiagnozować zmiany w elementach modeli biznesu dokonanych pod wpływem pandemii COVID-19.

PROCES WYWODU: W pierwszej części rozważań przedstawiono istotę modelu biznesu i elementy go strukturyzujące według różnych koncepcji. Następnie zaprezentowano wyniki badań dotyczące zmian w elementach modeli biznesu zgodnie ze strukturą Business Model Canvas. Uzyskane wyniki pozwoliły na określenie sposobów reagowania na kryzys wywołany pandemią COVID-19 oraz ocenę elastyczności dostosowawczej badanych przedsiębiorstw.

WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Zmiany w elementach modeli biznesu badanych przedsiębiorstw miały charakter zarówno ilościowy, jak i jakościowy. Ilość i głębokość wprowadzanych zmian w dużej mierze zależała do sektora, w którym prowadziło działalność przedsiębiorstwo. Najwięcej zmian przedsiębiorstwa dokonały w elementach: segmenty klientów, struktura przychodów, partnerzy przedsiębiorstwa. Modyfikacje modeli biznesu miały charakter selektywny.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przedsiębiorstwa sektora MŚP nie działając w skali porównywalnej do dużych przedsiębiorstw, część zmian w swoich modelach biznesu wprowadziły nie jako skutek strategii długofalowej, lecz w reakcji na bieżącą potrzebę. Wprowadzane zmiany często nie były spójne, co jest koniecznym warunkiem uzyskania efektu synergii pomiędzy poszczególnymi elementami.

Słowa kluczowe

model biznesu ; przedsiębiorstwa sektora MŚP ; pandemia COVID-19

Inne teksty tego samego autora

Anna Mirzyńska, Marek Szarucki, Oskar Kosch, Współzależność przemysłu 4.0 z gospodarką o obiegu zamkniętym: w poszukiwaniu wspólnego obszaru definicyjnego , Horyzonty Polityki: Tom 12 Nr 40 (2021): Wyzwania gospodarki polskiej i unijnej w kontekście pandemii Covid-19

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Wskaźniki altmetryczne

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Uwagi dotyczące praw autorskich

Autorzy publikujący w tym czasopiśmie wyrażają zgodę na następując warunki:

Autorzy zachowują prawa autorskie, przyznając czasopismu prawo do pierwszej publikacji swojego tekstu jednocześnie zarejestrowanego pod numerem licencji CC BY-ND, która pozwala innym na korzystanie z tego tekstu z uznaniem autorstwa tekstu oraz pierwotnej publikacji w tym czasopiśmie.
Autorzy proszeni są o nawiązywanie odrębnych, dodatkowych porozumień wynikających z umowy, dotyczących dystrybucji opublikowanej w czasopiśmie wersji tekstu nie na prawach wyłączności (np. opublikowanie go w repozytorium instytucji lub w innym czasopiśmie), z potwierdzeniem pierwszej publikacji w tym czasopiśmie.

Wyraża się zgodę i zachęca autorów do publikacji ich tekstu w Internecie (np. w repozytorium instytucji lub na jej stronie internetowej) przed lub podczas procesu składania tekstu jako, że może to prowadzić do korzystnych wymian oraz wcześniejszego i większego cytowania opublikowanego tekstu (Patrz The Effect of Open Access). Zalecamy wykorzystanie dowolnego portalu stowarzyszeń badawczych z niżej wymienionych:

Bibliografia

Achtenhagen, L., Melin, L., & Naldi, L. (2013). Dynamics of Business Models – Strategizing, Critical Capabilities and Activities for Sustained Value Creation. Long Range Planning, 46(6), 427–442. https://doi.org/10.1016/J.LRP.2013.04.002

Afuah, A. (2004). Does a focal firm’s technology entry timing depend on the impact of the technology on co-opetitors? Research Policy, 33(8), 1231–1246. https://doi.org/10.1016/j.respol.2004.07.002

Aga, G., Francis, D.C., & Meza, J.R. (2015). SMEs, Age, and Jobs: A Review of the Literature, Metrics, and Evidence (Policy Research Working Papers).

Almeida, F., Duarte Santos, J., & Augusto Monteiro, J. (2020). The Challenges and Opportunities in the Digitalization of Companies in a Post-COVID-19 World. IEEE Engineering Management Review, 48(3). https://doi.org/10.1109/EMR.2020.3013206

Amit, R., & Zott, C. (2012). Creating value through business model innovation. MIT Sloan Management Review, 53(3), 41–49.

Archibugi, D., Filippetti, A., & Frenz, M. (2013). Economic crisis and innovation: Is destruction prevailing over accumulation? Research Policy, 42(2), 303–314. https://doi.org/10.1016/j.respol.2012.07.002

Bartik, A.W., Bertrand, M., Cullen, Z., Glaeser, E.L., Luca, M., & Stanton, C. (2020). The impact of COVID-19 on small business outcomes and expectations. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 117(30), 17656–17666. https://doi.org/10.1073/pnas.2006991117

Basile, A., & Faraci, A. (2015). Aligning management model and business model in the management innovation perspective the role of managerial dynamic capabilities in the organizational change. Journal of Organizational Change Management, 28(1), 43–58. https://doi.org/10.1108/JOCM-10-2013-0199

Casadesus-Masanell, R., & Ricart, J.E. (2010). From strategy to business models and onto tactics. Long Range Planning, 43(2–3), 195–215. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2010.01.004

Casadesus-Masanell, R., & Zhu, F. (2013). Business model innovation and competitive imitation: The case of sponsor-based business models. Strategic Management Journal, 34(4), 464–482. https://doi.org/10.1002/smj.2022

Chisholm-Burns, M.A. (2010). A crisis is a really terrible thing to waste. American Journal of Pharmaceutical Education, 74(2), 19. https://doi.org/10.5688/aj740219

Cichosz, M., Marzantowicz, Ł., Nowicka, K., Pluta-Zaremba, A., Banaszyk, P., Majchrzak-Lepczyk, J., & Letkiewicz, A. (2020), Zmiany w kanałach dystrybucji dóbr konsumpcyjnych wynikające z pandemii COVID-19: perspektywa krótko- i średnioterminowa. https://oees.pl/wp-content/uploads/2020/04/EKSPERTYZA-8.pdf [dostęp: 01.09.2020].

Collins, C., Landivar, L.C., Ruppanner, L., & Scarborough, W.J. (2021). COVID-19 and the Gender Gap in Work Hours. Gender, Work and Organization, 28(S1). https://doi.org/10.1111/gwao.12506

Cooper, D.J., & Morgan, W. (2008). Case study research in accounting. Accounting Horizons, 22(2), 159–178. https://doi.org/10.2308/acch.2008.22.2.159

DaSilva, C.M., & Trkman, P. (2014). Business model: What it is and what it is not. Long Range Planning, 47(6), 379–389. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2013.08.004

de Weerd-Nederhof, P. (2007). Innovation Management, Strategy and Implementation Using the Pentathlon Framework. Edited by Keith Goffin and Rick Mitchell. R&D Management, 37(1).

del Rio-Chanona, M., Mealy, P., Pichler, A., Lafond, F., & Farmer, D. (2020). Supply and demand shocks in the COVID-19 pandemic: An industry and occupation perspective. Oxford Review of Economic Policy, 36(1), 94–137. https://doi.org/10.1093/oxrep/graa033

Demil, B., & Lecocq, X. (2010). Business model evolution: In search of dynamic consistency. Long Range Planning, 43(2–3), 227–246. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2010.02.004

Dunford, R., Palmer, I., & Benveniste, J. (2010). Business Model Replication for Early and Rapid Internationalisation. Long Range Planning, 43(5–6). https://doi.org/10.1016/j.lrp.2010.06.004

Frick, J., & Ali, M.M. (2013). Business Model Canvas as Tool for SME. W V. Prabhu, M. Taisch, & D. Kiritsis (Red.), Advances in Production Management Systems. Sustainable Production and Service Supply Chains (s. 142–149). Springer: Berlin Heidelberg.

Frishammar, J., & Parida, V. (2019). Circular business model transformation: A roadmap for incumbent firms. California Management Review, 61(2), 5–29. https://doi.org/10.1177/0008125618811926

Gibbert, M., Ruigrok, W., & Wicki, B. (2008). What Passes as a Rigorous Case Study? Strategic Management Journal, 29(13), 1465–1474. https://doi.org/10.1002/smj.722

Gide, C. (1891). Principles of Political Economy. Londyn: Isbister and Co.

Gilbert, J., Henske, P., & Singh, A. (2003). Rebuilding big pharma’s business model. In Vivo, the Business & Medicine Report, 21(10), 73–80.

Golan, M.S., Jernegan, L.H., & Linkov, I. (2020). Trends and applications of resilience analytics in supply chain modeling: systematic literature review in the context of the COVID-19 pandemic. Environment Systems and Decisions, 40(2). https://doi.org/10.1007/s10669-020-09777-w

Golden, W., & Powell, P. (2000). Towards a deﬁnition of ﬂexibility: in search of the holy grail? Omega, 28(4), 373–384.

Gomez-Mejia, L.R., Cruz, C., Berrone, P., & De Castro, J. (2011). The Bind that Ties: Socioemotional Wealth Preservation in Family Firms. Academy of Management Annals, 5(1). https://doi.org/10.5465/19416520.2011.593320

Grove, A.S. (1996). Only the paranoid survive: How to identify and exploit the crisis points that challenge every business. New York: Doubleday.

GUS. (2020a). Turystyka w Polsce w obliczu pandemii COVID-19. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/turystyka/turystyka-w-polsce-w-obliczu-pandemii-covid-19,13,1.html, [dostęp: 20.08.2020].

GUS. (2020b). Wpływ pandemii COVID-19 na koniunkturę gospodarczą – oceny i oczekiwania (dane szczegółowe). https://stat.gov.pl/aktualnosci/wplyw-pandemii-covid-19-na-koniunkture-gospodarcza-oceny-i-oczekiwania-dane-szczegolowe,311,1.html [dostęp: 04.09.2020].

Hermann, C.F. (1963). Some Consequences of Crisis Which Limit the Viability of Organizations. In Administrative Science Quarterly, 8(1), 61–82. https://doi.org/10.2307/2390887

Horowitz, A.S. (1996). The real value of VARS: resellers lead a movement to a new service and support. Marketing Computer, 16(4), 31–36.

Johnson, M., Christensen, C.C., & Kagermann, H. (2008). Reinventing Your Business Model. Harvard Business Review, 87, 52–60.

Kim, W.C., & Mauborgne, R. (2005). Blue ocean strategy: how to create uncontested market space and make the competition irrelevant. Boston, Mass: Harvard Business School Press.

Krajowy Rejestr Długów. (2020). KoronaBilans MŚP – IV edycja. file:///C:/Users/user/AppData/Local/Temp/KoronaBilans_raport-pełny_edycja-IV.pdf

Kraus, S., Clauss, T., Breier, M., Gast, J., Zardini, A., & Tiberius, V. (2020). The economics of COVID-19: initial empirical evidence on how family firms in five European countries cope with the corona crisis. International Journal of Entrepreneurial Behaviour and Research, 26(5), 1067–1092. https://doi.org/10.1108/IJEBR-04-2020-0214

Kulińska-Sadłocha, E., Marcinkowska, M., & Szambelańczyk, J. (2020). The Impact of Pandemic Risk on the Activity of Banks Based on the Polish Banking Sector in the Face of COVID-19. Bezpieczny Bank, 2(79), 31–59.

McGrath, R.G. (2010). Business models: A discovery driven approach. Long Range Planning, 43(2–3), 247–261. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.005

Merton, R. (1968). Social Theory and Social Structure. New York: Free Press.

Morgeson, F., & Hofmann, D. (1999). The Structure and Function of Collective Constructs: Implications for Multilevel Research and Theory Development. The Academy of Management Review, 24, 249. https://doi.org/10.2307/259081

Moszoro, B., & Gadomska-Lila, K. (2013). Innowacyjny model biznesowy – kluczowe elementy. Management and Business Administration. Central Europe, 21(1), 98–107. https://doi.org/10.7206/mba.ce.2084-3356.49

Ojasalo, J., & Ojasalo, K. (2018). Service Logic Business Model Canvas. Journal of Research in Marketing and Entrepreneurship, 20(1), 70–98. https://doi.org/10.1108/JRME-06-2016-0015

Oldcorn, R. (1996). Managing Change. In: Management. Macmillan Business Masters. London: Palgrave.

Osterwalder, A. (2004). The Business Model Ontology – A Proposition in a Design Science Approach. CWL Publishing Enterprises, Inc., Madison, 2004, 352.

Osterwalder, A., Pigneur, Y., & Tucci, C.L. (2005). Clarifying Business Models: Origins, Present, and Future of the Concept. Communications of the Association for Information Systems, 16, 1–43. https://doi.org/10.17705/1CAIS.01601

PARP. (2020). Pomiar pulsu przedsiębiorstw Badanie COVID-19 Business Pulse Survey (COV-BPS) – Polska.

PWC. (2020). Polski mikro, mały i średni biznes w obliczu pandemii COVID-19. Przychody, płynność i reakcja na wstrząs. 1–23.

Reynolds, B., & Seeger, M.W. (2005). Crisis and emergency risk communication as an integrative model. Journal of Health Communication, 10(1), 43–55. https://doi.org/10.1080/10810730590904571

Ritter, T., & Lettl, C. (2018). The wider implications of business-model research. Long Range Planning, 51(1), 1–8. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2017.07.005

Ruiz-Ramirez, J.A., Reyes-Cancino, D.F., & Arenas-Castro, C.J. (2019). Business Model Canvas as an analytical tool for the evaluation of companies: Case study for the audiovisual industry in Bogota, Colombia. South African Journal of Industrial Engineering, 30(4), 118–130. http://dx.doi.org/10.7166/30-4-2256.

Teece, D.J. (2010). Business Models, Business Strategy and Innovation. Long Range Planning, 43(2–3), 172–194. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2009.07.003

Timmers, P. (1998). Business Models for Electronic Markets. Journal on Electronic Markets, 8(2), 3–8. http://dx.doi.org/10.1080/10196789800000016

Urban, M., Klemm, M., Ploetner, K.O., & Hornung, M. (2018). Airline categorisation by applying the business model canvas and clustering algorithms. Journal of Air Transport Management, 71, 175–192. https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2018.04.005

Walton, J. (1992). Making the theoretical case. W C. Ragin & H. Becker (Red.), What Is a Case?Exploring the fundations of social inquiry (s. 121–137). New York: Cambridge University Press.

Weil, P., & Malone, T.W. (2005). Do some business models perform better than other (MIT Working Paper).

Wirtz, B.W., Mathieu, A., & Schilke, O. (2007). Strategy in High-Velocity Environments. Long Range Planning, 40(3), 295–313. https://doi.org/10.1016/j.lrp.2007.06.002

Wirtz, B.W., Schilke, O., & Ullrich, S. (2010). Strategic development of business models: Implications of the web 2.0 for creating value on the internet. Long Range Planning, 43(2–3), 272–290. https://doi.org /10.1016/j.lrp.2010.01.005

Yin, R.K. (2009). Case study research: Design and methods (4th ed.). CA: Sage.

Zott, C., & Amit, R. (2010). Business Model Design: An activity system perspective. Long Range Planning, 43(2–3), 216–226. https://doi.org/ 10.1016/j.lrp.2009.07.004

Total abstract views : 598

PDF Downloads : 1125