TY - JOUR AU - Puszkow-Bańka, Agnieszka PY - 2013/06/30 Y2 - 2024/03/29 TI - Idea republikanizmu Joachima Lelewela w kontekście „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej JF - Horyzonty Polityki JA - HP VL - 4 IS - 7 SE - ARTYKUŁY TEMATYCZNE / THEMATIC ARTICLES DO - UR - https://horyzontypolityki.ignatianum.edu.pl/HP/article/view/493 SP - 109-131 AB - Badając polską myśl polityczną, nie sposób nie zauważyć, że tym, co łączy refleksję polskich myślicieli nad państwem i społeczeństwem, jest problem wolności. Jest on wyróżnikiem polskiej myśli politycznej i stanowi o szczególnym charakterze dorobku polskiej kultury politycznej. Pojawia się nawet sformułowanie, iż koleje losów Polski i Polaków zarówno w sferze kulturowo-intelektualnej, jak i będącej z nią w koniecznym związku historii politycznej, można ująć jako z jednej strony refleksję nad charakterystycznym dla polskiej kultury „paradygmatem republikańskim”, a z drugiej jako jego oddziaływanie (pozytywne lub negatywne) na dzieje Polski i Polaków. Celem tego artykułu jest próba zrozumienia idei republikanizmu w myśli społeczno-politycznej Joachima Lelewela, który jest wyrazicielem i apologetą „paradygmatu republikańskiego”. W artykule zostaje postawiona teza, iż jeżeli – w myśl przyjętych przez badaczy założeń – archetyp kultury każdego narodu na mocy pojęcia jest niezmienny i nieprzekładalny na inny archetyp, a Lelewel ujmuje go jako republikański – to w jego ujęciu – po pierwsze; republikanizmpolski jest odmienny od republikanizmu europejskiego, po drugie życie polityczne w Polsce można organizować wyłącznie w ramach „paradygmatu republikańskiego”. Od uznania wartości tego paradygmatu zależy powodzenie Polski. Jakkolwiek brzmi to paradoksalnie: warunkiem „silnej władzy”, stabilnej i skutecznej, jest uwzględnienie przez nią „republikańskiej duszy Polaków”. Autorka wskazuje również na podnoszony przez Lelewela problem fundamentalnej „odmienności” archetypu polskiej kultury politycznej, którą tworzy „paradygmat republikański”, od archetypu kultury Europy. ER -