Abstrakt

Artykuł dotyczy współczesnej debaty o miejscu religii w europejskiej przestrzeni publicznej. Istotne w ostatnich latach były dyskusja dotycząca możliwości odwołania się do chrześcijańskich korzeni w preambule Konstytucji UE oraz wyrok ETPCz w sprawie Lautsi przeciwko Włochom. Autor, opisując różne modele unormowania stosunków państwo – Kościół, wskazuje, że w Europie nie kwestionuje się zasady wolności religii i wolności od religii. Istniejący spór dotyczy najbardziej odpowiedniego sposobu uregulowania symbolicznego i ikonograficznego splatania Kościoła i państwa. Stanowisko laickie z pewnością nie jest tu neutralne. Tworzy jeden z biegunów sporu w takim samym stopniu jak stanowisko nielaickie. Nie opowiada się po jednej ze stron, lecz jest stroną. Wyjściem z trudnej sytuacji wydaje się pluralizm konstytucyjny. Trzeba przy tym pamiętać, że tradycja praw człowieka i godności człowieka wyrasta nie tylko z oświecenia, neokantyzmu i rewolucji francuskiej. Europejska kultura polityczna zawsze czerpała z dwóch źródeł – Aten i Jerozolimy – oraz ich rozwijających się nowych wcieleń. Pluralizm konstytucyjny jest przejawem tego bogatego napięcia i syntezy tych dwóch tradycji.