Ontologiczne fundamenty koncepcji płci w paradygmacie starożytnej filozofii greckiej

  • Agnieszka Puszkow-Bańka Akademia Ignatianum w Krakowie e-mail: agapusz@poczta.fm
Słowa kluczowe: płeć kulturowa, gender, platon, arystoteles, polis, feminizm, państwo platona

Abstrakt

Dyskusja nad statusem kobiety w przestrzeni publicznej trwa od zarania myśli społeczno-politycznej i nie jest bynajmniej domeną naszych czasów. Współczesny spór o tożsamość kobiety, wyrażający się w dyskusji o gender, jeżeli zdefiniujemy jego cel jako poznawczy, a nie polityczny, okazuje się mieć zasadniczo dwie możliwe podstawy ontologiczne.  Pierwsza została wypracowana na gruncie myśli platońskiej, autorem drugiej jest Arystoteles. Celem tego artykułu jest prześledzenie dwóch ontologicznych fundamentów dyskursu o tożsamości kobiet u obu filozofów i pokazanie, jak wybór jednej z możliwych dróg generuje odmienne dyrektywy społeczne. Pierwsza koncepcja zakłada – upraszczając – że „kobieta” jest mniej lub bardziej arbitralnym konstruktem społeczno-politycznym, pojęcie kobiety nie ma zatem w sobie żadnej stałej treści. Jej charakter jest wtórny wobec sytuacji, którą zastaje, w której się ją socjalizuje. Kobieta jest więc równa mężczyźnie pod względem intelektualnym i mentalnym, a tylko sposób wychowania sprawia, że jest względem niego upośledzona. Podział na męskość i kobiecość jest zatem nadużyciem. Druga koncepcja afirmuje różnice w sposobie patrzenia na świat mężczyzny i kobiety, ich konstrukcji psychicznych, uważając, że skoro ludzkość dzieli się na dwie płcie biologiczne, to ta różnica musi się przekładać w sposób naturalny na kulturę i sposoby zachowania. Zachowania, zainteresowania, cele i potrzeby są i powinny być odmienne, gdyż gruntują je odrębne doświadczenia obu płci. 

 

 

Bibliografia

Arystoteles, Metafizyka, t. 1-2, przeł. T. Żeleźnik, M.A. Krąpiec, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 2000.

Arystoteles, O duszy, w: Dzieła wszystkie, t. 3, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

Arystoteles, O rodzeniu się zwierząt, w: Dzieła wszystkie, t. 4, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.

Arystoteles, Polityka, w: Dzieła Wszystkie, t. 6, przeł. L. Piotrowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

Arystoteles, Zoologia, w: Dzieła wszystkie, t. 3, przeł. P. Siwek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.

Bluestone N.H., Why woman cannot rule. Sexism in Plato Scholarship, w: Feminist interpretations of Aristotle, red. C.A. Freeland, The Pensylvania State University Press, Pensylvania 1998.

Canto M., The Politics of Women’s Bodies: Reflections on Plato, w: Feminist interpretation of Plato, red. N. Tuana, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994.

Cavarero A., Inspite of Plato. A feminist rewriting of ancient philosophy, Routledge, London 1995.

Dembińska D., Platon o wychowaniu, „Meander” 1984, nr 9-10, s. 400-401

duBois P., The Platonic Appriopriation of Reproduction, w: Feminist interpretation of Plato, red. N. Tuana, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994.

Deslauriers M., Sex and essence in Aristotle’s Metaphisics and biology, w: Feminist interpretations of Aristotle, red. C.A. Freeland, The Pensylvania State University Press, Pensylvania 1998.

Hirshman L.R., The book of ‘ A’, w: Feminist interpretation of Aristotle, red. C.A. Freeland, The Pensylvania State University Press, Pensylvania 1998, s. 219.

Jaeger W., Paideia. Formowanie człowieka greckiego, Fundacja Aletheia, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa 2001.

Kurtis J., Poglądy pedagogiczne Platona w „Państwie” i „Prawach”, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1957, nr 4, s. 81.

Platon, Menon, w; Dialogi, Wydawnictwo Antyk, przeł. W. Witwicki, Kęty 1999.

Platon, Państwo, Prawa, Wydawnictwo Antyk, przeł. W. Witwicki, Kęty 2001.

Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. II, RWKUL, Lublin 1996.

Sissa G., The sexual philosophies of Plato and Aristotle, w: A history of women, t. I, From ancient goddesses to Christian saints, red. G. Duby, M. Perrot, Harvard University Press, Cambridge 1992, s. 67.

Smith J.F., Plato Irony and Equality, w: Feminist interpretation of Plato, red. N. Tuana, The Pennsylvania State University Press, Pennsylvania 1994, s. 43.

Uliński M., Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji filozoficzno-społecznej, Wydawnictwo Aureus, Kraków 2001.

Winniczuk L., Kobiety świata antycznego, Wydawnictwo WIS-2, Warszawa 1997.

Zygmuntowicz D., Praktyka polityczna. Od „Państwa” do „Praw” Platona, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2011.

Opublikowane
2014-09-30
Jak cytować
Puszkow-Bańka, A. (2014). Ontologiczne fundamenty koncepcji płci w paradygmacie starożytnej filozofii greckiej. Horyzonty Wychowania, 13(27), 31-50. Pobrano z https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/43
Dział
Artykuły tematyczne