TY - JOUR AU - Kaźmierczak, Paweł PY - 2017/02/21 Y2 - 2024/03/29 TI - Dylematy sumienia „katolików w potrzasku”* JF - Horyzonty Wychowania JA - HW VL - 5 IS - 10 SE - Artykuły Varia DO - UR - https://horyzontywychowania.ignatianum.edu.pl/HW/article/view/1122 SP - 300-312 AB - Znany publicysta katolicki Andrzej Micewski nadał swoimwspomnieniom z czasów PRL-u tytuł Katolicy w potrzasku,podkreślając dramatyczność sytuacji, w jakiej znaleźli się ludziewierzący, nie akceptujący ideologii marksistowskiej, a próbującybrać aktywny udział w życiu społecznym. System totalitarny niszczył podmiotowość społeczeństwa i indywidualnychosób, drastycznie ograniczał wolność osobistą i stanowił potężnewyzwanie dla ludzkich sumień. W takich warunkach niekiedydojrzewały i ujawniały się postawy heroiczne. Niestety, ujawniałysię również postawy oportunistyczne czy wręcz podłe. Takieokreślenia jak „zaczadzenie ideologią” (Andrzej Micewski),„umysł zniewolony” (Czesław Miłosz), „homo sovieticus” (JózefTischner), „struktura kłamstwa” (Piotr Wierzbicki) czy wreszcie„stracone pokolenie” (Ryszard Terlecki) są różnymi sposobamiopisu tej rzeczywistości. Norwid już w dziewiętnastym wieku pisał:„Znicestwić żadnego narodu nikt nie podoła bez współdziałaniaobywateli tegoż narodu”. Totalitaryzm był możliwy dziękizatruciu sumień wielu ludzi. Sączono truciznę poprzez fałszyweobietnice, doprowadzano niektórych do tego, że stawali siędonosicielami, następnie zaś przez tajnych współpracownikówszerzono wygodne dla władz poglądy, np. dyskredytowano osobyo bardziej opozycyjnym nastawieniu wewnątrz środowiskkatolickich. ER -